SECTIO QUARTA.
I.
HISTORIA POETICA
MUSAE
QUAM INTER PLANETAS REPERIT
CEL.
[1]
Quem nunc Astronomi iam norunt esse Planetam;
Musa fuit, clari nominis,URANIE.
Infortunati! quos
ante,
Quam licuit nosse, et dicere, quid videant?
Huc oculos, Animosque Viri, qui quaeritis Astra!
Mira, sed (Historiae credite) vera canam.[2]
Trita Poëtarum commenta, salesque relinquo:
Non erit in Numeris Fabula vana meis.
Diva, cui Verum est Curae, mihi verba ministrat,
Cunctaque
Virginis acta refert.coelestis[3]
si scire necesse est,
Matrem etiam possum dicere:
fuit.VESTA[4]
Hac de Matre novem generaverat ille Sorores;
est Aonii Turba novenna Jugi.
[6]
Ingenio, Formaque pares, non Arte
eas varia
in Arte
[7]
Historiam
, Gestum
fingit,CLIOPOLYHYMNIA
Heroum fortia Facta canit.CALLIOPE
Choreas,
sectatur Amores,TERPSICHOREERATO
Coelum, et Sidera sola notat.URANIE
Et si Fata sinant, si vota secundet
,Apollo
Iam nunc Sidereos optat adire Lares:
Quid magis ad votum, desideriumque Magistri
Esse potest? Coelum et Sidera
amat.Phoebus
amat!Phoebus
Siderei Princeps, Duxque, Caputque Chori est.
Hoc tantum vere, Gens ingeniosa, Poetae,
Quod Solem etPhoebum
Cetera de supero, quae dant
, inania dicet,Iove
Quisquis ad Historicos, Astronomosque venit.
in Coelis habitat, versatque Ministros,Iupiter[8]
terit nocte, dieque Vias.
Sed nec tantus honor, nec tanta potentia in illo est,
Quanta
Versibus esse solet.
primo in Coelo Deus est;
Deus ille gubernatSol[9]
Errantesque Globos, aeriasque Plagas,
Ille suos certa moderatur lege Planetas,
Et iubet Empyrias ire, redire Plagas.
Ille Anima est Mundi:
mihi dicere fas est,Archaeum
Vivere qui Terrae, Sideribusque dedit.
Ille potest mortale genus super Astra
Ille Hominum vitam perpetuare potest.
Pater! dixit quando mihi denique Coelum,Phoebe
Quod video multis te tribuisse, dabis?[11]
Lucet in aetherea, quamvis pallentior, Aula,
Qui sua conjugii pignora Falce metit.
Cetera non dicam; si dixero, parce dolori!
Dignane sunt illo talia Monstra loco?
Forte tuas arces Animalia bruta merentur,
Non Homines, Aris, qui
.
Quando ego non colui? quando tua Numina laesi?
Sola mihi Coelum cura, laborque fuit.
Talia saepe suo geminabat verba Magistro:
Virgo! querelarum desine!
ait.Phoebus
Et tandem, euge animo! nec enim mihi cura recessit:
Sum memor: immemorem
:
credere mene potes?
Quod tibi nec Vates, nec Sidera dicere possunt,[12]
Hoc modo
qui talia praepes
Perferat ad summum vota, precesque Patrem.[13]
Si Pater admittat, si dent sua vota Planetae;
Octavum in numerum Nata venire potest.[14]
annuerat: nutum sensere Triones,URANUS
Agnovitque suum Machina tota Deum.[15]
Iam prope tempus adest,
te super Astra citabit,
ut vaga Stella, Faces.
[16]
Illa suos Oculos, speculatoremque cylindrum
Vertit, et extrema pro statione locat.
Finiit, et subito complevit Lumine Terram:
Nunquam illo maius lumen in orbe fuit.
Quid Coelum, et toto laquearia
Olympo?
Quid Stellae? et vaga sint Sidera? nosse iuvat.
Et modo Stellarum lapsus, modo computat ortus,
Unde Labor Lunae? quidve Cometa notet?
Circuit , remis propellitur ,ArctophylaxArgo
Picta per arva tumens volvitur Eridanus.
Cur ego, ait, Domini circum praetoriaPhoebi
Non tero iam liquidas fida Ministra vias?
Heu! quanti errores! quanta ignorantia versat,
Obnubitque tuum Terra, meumque Caput!
Quum mihi promissis habitare licebit in oris,
Quam multa, O! Superi! quantave lucra feram.[17]
Quid Solium immensum? et stellata Palatia Mundi?
Et quae sint Terris abdita Iura? scient.
Unde Cometarum Motus, Vis, Orbita, Turbae?
Quid Coma sit? Reditus Tempora quanta? scient.
Sic illa ad superos suspirat abire Penates,
Nullaque prae Coelo non onerosa mora est.
Parva mora est mea Musa! venit
: illeCyllenius
Iam venit, et
talia verba refert:Phoebo
Vertitur interea Coelum:
Signa peregitSol
Annua, Concilium poscit, et Astra vocat.
Convenere citi, quotquot potuere, Planetae,
Defuit ex illo Terra vocata Choro.[19]
Rara Planetarum Conjunctio! mira Voluntas!
Cui similis (dicant Secula) nulla fuit.
Nempe mihi summum modo Foemina tollat Honorem?
Grandaevumque habeat sub pede Virgo Caput?[20]
Frustra igitur Comites, et; frustra sit Annulus ille,
Quem mihi, non aliis
, Paterque dedit?Solque[21]
Heu quantas dabit illa vices, parietque tumultus?[22]
Inquit; et est aliquis, qui sua damna velit?
Inde Satellitium, quo cingitur, urget in iras,
Sollicitatque
, sidereosque Deos.Iovem
Nulla fuit toto turbatio maior ,Olympo
Saepe licet Bellum Sidera laesa gerant.
Ecce autem Interpres Divum, de Monte bicorni
laetus Sidera ad alta vocat.URANIAM
Atque ubi
magnus concluditur Orbis,Saturni
Hic illi
nunciat esse Locum.
Quidquid erat mortale, Deus Caducifer arcet,
Optima pars tantum restitit: illa DEA est.
Hunc tamen ante suis fulgentem vidimus Astris,
Quam potuit faciem prodere Diva suam.
Dixit: Io! plausumque dedit Parnassia Turba,
Felix
! perge! capesse Polum!URANIE
Utque facit
, Coelum, Pindumque tuere.Phoebus
colat Terras, Sidera
regat.MusaDiva[24]
Virga viam pandit, nubes talaria vincunt:
Illa sibi Numen sentit inesse, volat.
ei vires tribuit, traxitque volentem,Phoebus
Aethra suis Humeris, Remigioque juvat.
Quid memorem laetos toto super axe triumphos?
Accendit radios
ubique suos.Phoebus
In Choreas, gyrosque novos abiere ,Planetae
Non mansere suo Sidera fixa loco.
Insolitam spargunt coelestia Corpora lucem,
Laetanturque suas purius ire faces.
, nisi vincta foret, sua gaudia ferret,Andromede
Basia, et amplexum laeta, frequensque daret.
Sed dolet, et multas surgit
in iras,Saturnus
Germanaeque parat tristia Bella suae.
mores, mentemque, animumque superbum,Saturni
Invidia, et feritas, barbariesque tenet.
Arma Satellitibus, nunquam tractata, ministrat,
Saevit, et in pugnam Curia tota fremit.
Sidera, si possent concurrere, cuncta iuberet,
Armaretque duos in fera Bella Polos.
Sed satis ad Bellum
Turba gerendum est;Saturnia
Arma, animos, vires, Duxque, Cohorsque gerit.
Quid faciat Virgo? quas se convertat in oras?
Hostem habet in solis sola relicta plagis.
Optat in extremos fugitiva facessere Coelos.
Quamlibet extremis sit , et .DracoUrsa Polis
In Cursu, latebrisque Salus, curritque, latetque,
Et cohibet radios victa timore suos.
Credibile est, texisse caput Ferrugine tristi.
Utque Hyadum mos est, immaduisse genis.
Saepe illam Oebalii, fidissima Sidera, Fratres,
Saepe suis facibus , Caperque tegunt.Libra
Maxima candenti fiducia restat in Orbe,
Hic latet, et latebras plurima facit.Stella[27]
Quis tandem e latebris extremi a margine Coeli
Protrahet? aut quando se Senis ira dabit?
non uno Sidere clarumSEXTANTEM<a href="#" class="ptv-entity" title="URANIAE">URANIAE</a>
Terrigenae in Coelis, Coelicolaeque vident.
At vetus
superetne, vel occubet umbris?URANIE
Res est Astronomis abdita, scire nefas.
Scire nefas, an Dii, vel Secula plura domare
Falcigeri possint ferrea corda Senis?
Sed domita est tandem feritas annosa, licetque
cursu liberiore frui.URANIAE
Quam nec Dii poterant, nec tot iam Secula Pacem,
Ille dedit nobis oculos, et Sidera, quo sint
Astronomis iam nunc proximiora, facit.
Is quoque, quae quondam perierunt, Astra reducet,
Et nova, quae nunquam visa fuere, dabit.
Fallor, an excubias nacta est? fortasse Satelles
Errat, et excubias unus, et alter agit.[30]
Invideatne aliis? vel bella timendo laboret?
Forte etiam propria luce nitere potest?
Nomen adhuc deerat; sed Nomen prodidit idem,
Qui dedit
lucida regna Deus.URANIAE
Regia
habet Fastos Hominumque, Deumque:Solis
Regia mortali non adeunda pede.
Nosco novam, veteremque Deam, Nomenque recordor;
Aut hoc, aut nullum Nomen habere cupit.
,
hoc Nomen de Coelo accepit
, et illamHELLIUS[31]
Historiae Signo conveniente notat.[32]
Aptius hoc Signo nihil est, nil certius illo
Nomine: nil ista verius Historia.
Jam salve
! et si te mortalia tanguntURANIE
Vota, mihi posthac, Astronomisque fave!